طرح مسکن روستایی و تاثیر آن بر شاخص های بهداشتی و ایمنی مسکن

چکیده شاخصهای مسکن، ابزار سنجش وضع مسکن و روند تحول آن و همچنین ارزیابی میزان موفقیت در تحقق سیاست‌های مسکن می‌باشند و در تدوین اهداف برنامه‌های آتی نیز از این شاخصها استفاده می‌شود. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه شاخصهای بهداشتی و شاخصهای ایمنی در سکونتگاه‌های سنتی و خانه‌های طرح مسکن روستایی بم است. این مطالعه توصیفی- مقطعی است که در سال 1389 به روش نمونه‌برداری سیستماتیک انجام شد. وضعیت شاخصهای بهداشتی و ایمنی در 519 مسکن طرح روستایی و 283 مسکن سنتی در 10 روستای منطقه بم با چک‌لیست‌های استاندارد مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. محتوای چک‌لیست‌ها شامل اطلاعات ایمنی منازل، وضعیت محل سکونت از نظر بهداشت محیط، و فضای فیزیکی ساختمانها بود. داده‌ها به صورت توصیفی بیان شد و جهت مقایسه داده‌ها از آزمون مجذور کای و نرم افزارهای Excel و Minitab استفاده شد. متوسط تعداد خانوار ساکن در مسکن طرح روستایی و مسکن سنتی به ترتیب 15/1 و 24/1 بود. متوسط زیربنا 60 و 50 مترمربع و متوسط تعداد افراد به اتاق 63/2 و 29/2 نفر در هر اتاق بود. وضعیت دیوارها، کف و سقف اتاق درخانه های جدید بالای 97% موارد بهداشتی گزارش شد. وضعیت آشپزخانه و اطاقها مطلوب‌تر از خانه‌های سنتی بود، ولی وضعیت حمام و توالت در هر دو نوع سرپناه در اغلب موارد غیر قابل قبول گزارش شد. وضعیت ایمنی اتاقها و آشپزخانه درخانه‌های طرح مسکن روستایی مطلوبتر بود، ولی درخانه‌های سنتی، ایمنی در حمام و راه پله مطلوبتر مشاهده شد. مطالعه انجام شده بهبود نسبی در وضعیت شاخصهای خانه‌های طرح مسکن روستایی را نسبت به خانه‌های سنتی نشان می دهد، هرچند هنوز با وضع مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. در برنامه طرح مسکن روستایی باید به ویژگی هایی مثل تناسب افراد با فضا، دسترسی به آب بهداشتی داخل ساختمان و بهسازی محیط از نظر دفع زباله و فاضلاب اهمیت بیشتری داد. همچنین پیشنهاد می‌گردد در کنار احداث واحدهای مسکونی، ساخت حمام و توالت اختصاصی برای هر خانوار در دستور کار بنیاد مسکن قرار گیرد.